اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) از دو دهه پیش تاکنون به عنوان زیرمجموعه‌ای از مدیریت بازاریابی و نیز مدیریت تبلیغات مورد اشاره قرار می‌گیرد.

اما با توجه به توسعه فناوری اطلاعات طی سالهای اخیر، افزایش متوسط زمان آنلاین بودن کاربران، استفاده گسترده از موبایل و افزایش ضریب نفوذ اینترنت در جهان، امروزه به عنوان یک دانش و تخصص مستقل مورد توجه قرار می‌گیرد. امروزه رشته دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه‌ها جای خود را باز کرده و حتی حتی دانشگاه‌های متعددی در جهان دیجیتال مارکتینگ و بازاریابی اینترنتی را در سطح کارشناسی ارشد ارائه می‌کنند.

رشته دیجیتال مارکتینگ در ایران هم به رغم برخورد سرد دانشگاه‌ها، مسیر توسعه‌ی خود را طی کرده و انتظار می‌رود در آینده جای خود را در دوره‌های رسمی مدیریتی (مثلاً دوره MBA در مقطع کارشناسی ارشد) باز کند. ما در بحث آموزش دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه‌ها در این باره بیشتر صحبت کرده‌ایم.

تعریف بازاریابی دیجیتال

در مورد معنای دیجیتال مارکتینگ اتفاق‌نظر وجود ندارد. افراد مختلف اصطلاح دیجیتال مارکتینگ را به معانی متفاوتی به کار می‌گیرند. اما به نظر می‌رسد بیشتر کسانی که اصطلاح بازاریابی دیجیتال را به کار می‌برند، یکی از دو مفهوم زیر را مد نظر دارند:

 

اما این تنها رویکرد موجود برای مشخص کردن مفهوم دیجیتال مارکتینگ نیست. رویکرد دیگر این است که دیجیتال مارکتینگ را به عنوان مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها می‌شناسند. بسیاری از سایت های آموزش دیجیتال مارکتینگ، از جمله سایت HubSpot که از سایت های معتبر در حوزه بازاریابی دیجیتال و استراتژی محتوا محسوب می‌شود، از این رویکرد استفاده می‌کنند:

 

ما در متمم می‌کوشیم ترکیب دو تعریف را مد نظر قرار دهیم. چون این دو تعریف از بازاریابی دیجیتال، با یکدیگر تعارضی ندارند و می‌شود آن‌ها را کنار هم قرار داد. منابع متعددی هم به سراغ این نوع تعریف‌های ترکیبی رفته‌اند (+):

 

ابزارهای بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ

موارد زیر نمونه‌هایی از ابزارهای بازاریابی دیجیتال محسوب می‌شوند و انتظار می‌رود یک دیجیتال مارکتر بر آن‌ها مسلط باشد:

  بازاریابی توسط موتورهای جستجو (SEM) [شامل ترافیک ارگانیک و خریداری شده]

  بهینه سازی برای موتورهای جستجو (سئو)

  بازاریابی محتوا (Content Marketing)

  بازاریابی درونگرا (Inbound Marketing)

  بازاریابی شبکه های اجتماعی (Social Media Marketing)

  استراتژی محتوا (Content Strategy)

  تبلیغات بر اساس کلیک (PPC)

  اینفلوئنسر مارکتینگ (Influencer Marketing)

  تبلیغات بنری (Banner Advertising) و تبلیغات همسان (Native Advertising)

  ایمیل مارکتینگ

  بازاریابی موبایلی یا موبایل مارکتینگ (یا اصطلاح قدیمی آن: تبلیغات موبایلی)

  بازاریابی از طریق همکاری در فروش (Affiliate Marketing)

  تولید محتوا

  بازاریابی ویروسی دیجیتال (Digital Viral Marketing)

گاهی در فهرست ابزارهای دیجیتال مارکتینگ به تبلیغات هدفمند و سفارشی شده (Targeted Advertising) و نیز تبلیغ همسان (Native Advertising) هم اشاره می‌شود.

اما با توجه به اینکه این دو عنوان، عملاً فراگیرتر هستند و هم‌رده با سایر موارد نیستند (می‌توانند سایر گزینه‌ها را هم پوشش دهند)، آنها را در فهرست بالا قرار ندادیم.

تذکر: در حال حاضر هم، در فهرست فوق، هم‌پوشانی‌هایی وجود دارد. اما چون این فهرست در بسیاری از کتابها و مراجع رسمی به همین شیوه مورد اشاره قرار می‌گیرد، ما هم روش رایج را مورد استفاده قرار دادیم.

سرفصل های دوره دیجیتال مارکتینگ

دیجیتال مارکتینگ به دو شکل تدریس می‌شود. شیوه‌ی اول، آموزش دانشگاهی است که در قالب رشته دیجیتال مارکتینگ عرضه و ارائه می‌شود. شیوه‌ی دوم، آموزش دیجیتال مارکتینگ در قالب دوره‌های مهارتی است.

اگر می‌خواهید با رشته دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه‌ها آشنا شوید پیشنهاد می‌کنیم درس زیر را بخوانید:

 رشته دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه ها

اما از آن‌جا که بسیاری از دوستان متممی دیجیتال مارکتینگ را به عنوان مجموعه‌ای از مهارت‌های کاربردی می‌بینند، برای دوره دیجیتال مارکتینگ هم یک مجموعه سرفصل آموزش دیجیتال مارکتینگ طراحی شده که مراجعه به آن و مطالعه‌اش می‌تواند برای مدرسان دیجیتال مارکتینگ و نیز کسانی که در زمینه مشاوره دیجیتال مارکتینگ فعالیت می‌کنند مفید و آموزنده باشد (متمم این کار را برای درس‌های دیگر مانند مذاکره هم انجام داده است).

این مجموعه را می‌توان نقشه راه دیجیتال مارکتینگ در نظر گرفت:

 دوره آموزش دیجیتال مارکتینگ – سرفصل های پیشنهادی متمم

فقط به این نکته توجه داشته باشید که آموزش بازاریابی دیجیتال را نمی‌توان به ابزارهای دیجیتال مارکتینگ (مثل سئو و تبلیغات آنلاین و کار کردن با سوشال مدیا) محدود کرد. مهارتهای دیجیتال مارکتر باید فراتر از این موارد باشد. مثلاً مهارت ارتباطی و هوش کلامی، اسلایدسازی، درک و تحلیل شاخص‌، استراتژی و تفکر استراتژیک همگی بسیار ضروری هستند و کسی بدون آشنایی با این موارد نمی‌تواند به شکل کامل از عهده‌ی وظایف یک دیجیتال مارکتر برآید.

آموزش دیجیتال مارکتینگ در متمم

متمم درس‌های متعددی در زمینه دیجیتال مارکتینگ دارد که بسته به علاقه و اولویت‌های خود می‌توانید آن‌ها را مطالعه کنید. هر یک از درس‌های زیر شما را به ده‌ها درس دیگر در زمینه بازاریابی دیجیتال هدایت خواهند کرد. پیشنهاد ما این است که قبل از شروع به مطالعهٔ هر یک از مباحث زیر، درس اهمیت دیجیتال مارکتینگ را بخوانید.

توضیحاتی که ما در آن درس ارائه کرده‌ایم،‌ باعث می‌شود بهتر متوجه شوید که دیجیتال مارکتینگ یعنی چه و این دانش چه کمکی به کسب و کار شما می‌کند. هم‌چنین باعث می‌شود یادگیری بهتری داشته باشید و ظرفیت‌های واقعی دیجیتال مارکتینگ را بهتر بشناسید (بازاریابی دیجیتال را نه کوچک بشمارید و نه انتظارات غیرواقع‌بینانه از آن داشته باشید).

چند کتاب آموزش دیجیتال مارکتینگ

کتاب فارسی دیجیتال مارکتینگ آن‌قدر زیاد نیست که دست شما در انتخاب آن‌ها باز باشد.

اما در زبان انگلیسی کتابهای آموزش دیجیتال مارکتینگ کم نیستند. ضمن این‌که در هر یک از موضوعات تخصصی بازاریابی دیجیتال هم، کتابهای فراوانی وجود دارند (مثلاً کتابهای موبایل مارکتینگ یا کتابهای بازاریابی محتوا و استراتژی محتوا خود دنیای بزرگی دارند).

بنابراین نمی‌توانیم بگوییم چند کتابی که در این‌جا معرفی می‌کنیم، حتماً بهترین کتابهای دیجیتال مارکتینگ هستند. اما حداقل شناخته شده و معتبرند. ضمن این‌که ما هم در درس‌های مرتبط با بازاریابی دیجیتال، از آن‌ها استفاده کرده و بارها به آن‌ها ارجاع داده‌ایم.

برای مشاهدهٔ فهرست کامل‌تر پیشنهاد می‌کنیم به صفحهٔ معرفی کتابهای دیجیتال مارکتینگ مراجعه کنید.